Muziek maken - Nog een keer, met gevoel

Door Adam Hellyer

Heeft u ooit geprobeerd om in de auto naar klassieke muziek te luisteren? Eén ding zal u onmiddellijk opvallen: u moet de muziek steeds harder en zachter zetten om ze over het lawaai van de weg heen te kunnen horen. Dat komt omdat de muziek steeds wisselt tussen hard en zacht. Een mooi voorbeeld hiervan is Joseph Haydns Symfonie nr.94, ook wel de “Verrassings” Symfonie genoemd, juist omdat zij springt tussen stil en luid. We noemen dit dynamiek.

Dit springen tussen luid en zacht is zelden een probleem in moderne pop- of rockmuziek. De meeste moderne muziek wordt geschreven met de radio in gedachten. Men wil een sterk, constant signaal, zodat mensen zich niet afvragen of hun favoriete muziekstation plotseling uit de lucht is gegaan. Er zijn processors en exciters en allerlei prachtige hardware en software die maar voor één ding ontworpen zijn: ervoor zorgen dat de muziek geen dynamiek heeft!

Waarom hebben we dynamiek in aanbidding nodig?
In mijn blog, Music Theory pt. 1, zei ik: “Dynamiek is voor muziek wat licht en schaduw zijn voor fotografie”. Dat is waar. Als de foto overbelicht is, heb je gewoon een leeg wit kader. Bij onderbelichting heb je een leeg zwart kader. De truc is om de juiste combinatie van licht en schaduw te krijgen, zodat het beeld onthuld wordt.

In muziek, waar alles steeds hetzelfde volume heeft, wordt het saai. Een vrolijk geluid klinkt dan hetzelfde als elk ander. Hem loven op de hoge cimbalen is niet anders dan op de lage cimbalen! Er moet een verschil zijn tussen de stille kleine stem, en de stem als vele wateren.

Volume, luid en stil, het dynamisch bereik, maken deel uit van de muziek. We moeten leren ze te gebruiken. Ik zal dit waarschijnlijk een andere keer grondiger behandelen, maar voor nu volgen hier enkele ideeën hoe je kunt beginnen met dynamiek te gebruiken.

Dynamiek voor zangers
Je stem klinkt anders als je zacht zingt dan als je hard zingt. En de afstand tussen je mond en de microfoon beïnvloedt niet alleen het volume, maar ook de toon van je stem (dichterbij leg je de nadruk op lage tonen, verder weg op hoge tonen). Vaak offeren we deze subtiliteiten op omdat de stem door een PA-systeem gaat dat, net als de radio, ontworpen is om het volume zo constant mogelijk te houden.

Leer een goede microfoontechniek; gebruik de microfoon met je stem om de toon en het volume te krijgen wat je wilt. Werk ook samen met je geluidstechnicus om ervoor te zorgen dat je jezelf goed kunt horen en dat je niet de hele tijd te hard zingt door slechte geluidsniveaus op de speakers.

Dynamiek voor drummers
Als je een beginnende drummer wilt herkennen, kijk dan naar wie het luidst is. Stil spelen is gewoonlijk een van de laatste dingen die een drummer onder de knie krijgt. Dat kan ertoe leiden dat mensen gaan zeuren dat er in de kerk wordt gedrumd. Maar drums kunnen ook worden gebruikt om subtiele tonen naar voren te brengen; cimbalen hoeven niet altijd te knallen, ze kunnen ook rollen.

Leer hoe je andere geluiden kunt maken dan de normale beats. Oefen het rollen van de bekkens met de zijkant van je stok of met een zachte slaghamer. Leer de trommels lichtjes te gebruiken om interessant klinkende ritmes te maken. Gebruik de randen van de trommels en experimenteer met andere slaginstrumenten zoals shakers of djembe. Leer de vele tonen die je uit je drum kunt halen, niet alleen de gebruikelijke luide ‘crack’, maar ook de andere subtiele tonen die beschikbaar zijn.

Dynamiek voor gitaristen en bassisten
Leer de verschillende geluiden die je kunt maken met je vingers versus het gebruik van alleen een plectrum. Beide zijn goedige manieren om je instrument te bespelen, leer ze allebei. Als je een akoestische gitaar hebt, leer dan te waarderen wat je instrument allemaal kan.

Leer zowel de snaren te strummen als te tokkelen. Leer verschillende posities voor elk akkoord, omdat verschillende posities de toon en het volume veranderen. Leer om hard en zacht te strummen, niet altijd hetzelfde.

Dynamiek op andere instrumenten
Andere instrumenten moeten ook dynamiek leren. Als je keyboard speelt, denk dan niet dat volumeregeling alleen de taak van de geluidsman is. Vul niet elk moment met een muur van geluid. Leer om zowel kleine als grote volumes te spelen.

Instrumenten zoals fluit of viool: leer waar je past in de muziek, en heb niet het gevoel dat je de hele tijd moet spelen.

Eigenlijk moet iedereen onthouden, welk instrument je ook speelt, een deel van dynamiek is soms gewoon helemaal niet spelen. Laat altijd ruimte voor de andere instrumenten of voor stilte.