Het teken van het kruis

Door Ross Gillespie

‘In de christelijke theologie van de geschiedenis is de dood van Christus het centrale punt van de geschiedenis; hier komen alle wegen van het verleden samen; vandaar dat alle wegen van de toekomst uiteenlopen ’- Stephen Neill

Voor de meesten van ons hebben de afgelopen weken een beetje gevoeld als een herfstmist die ’s nachts aankomt en je begroet bij het ochtendgloren. Onverwacht en onverklaard, we ervaren het vaak hier waar we in Kaapstad wonen, en het kan je een vreemd gedesoriënteerd gevoel geven, bijna een gevoel van ontheemding. Het enige dat verraad dat de mist in is gerold, is het verreikende geluid van de plaatselijke misthoorn en de doordringende straal van de vuurtoren.

Een baken van licht
Midden in de desoriëntatie en het gevoel van ontheemding waarmee de wereld op dit moment wordt geconfronteerd, is er een licht dat nodig is om een gevoel van oriëntatie te brengen en de duisternis van onze desoriëntatie en ontheemding te begrijpen. Dit baken is het licht van het goede nieuws van Jezus Christus, dat schijnt vanaf het kruis, het teken en symbool in het centrum van ons geloof.

Nu Pasen bijna voor de deur staat, wil ik ons eraan herinneren waarom het kruis het centrale teken en symbool is van ons geloof, en waarom als we het kruis toestaan ons leven te heroriënteren; we zullen bakens van licht zijn die schijnen in de mist van deze verwarrende tijd.

Tekens en symbolen
Elke religie en ideologie heeft een visueel symbool, dat verwijst naar de essentie van wat wordt geloofd en beoefend.

Het boeddhisme wordt geassocieerd met de lotusbloem, het moderne jodendom gebruikt de Davidster en de islam wordt meestal gesymboliseerd door een halve maan.

Een ideologisch/politiek voorbeeld is het marxisme, dat in 1917 een hamer en sikkel adopteerde. Ze namen deze symbolen over van een 19e-eeuws Belgisch schilderij om de industrie en landbouw te vertegenwoordigen; ze worden gekruist om de vereniging van arbeiders en boeren, van fabriek en akker aan te duiden.

Of het nu in religie of ideologie is, of zelfs in de politiek, het bedrijfsleven en de samenleving, tekens en symbolen wijzen buiten zichzelf naar een boodschap, naar een waardesysteem, naar een soort idee dat wordt geloofd en beoefend.
Het christendom is daarom geen uitzondering in het hebben van een visueel symbool. Het kruis was echter niet de eerste.

Het kruis vermeden
Vanwege de beschuldigingen tegen de eerste christenen die zich manifesteerden in gewelddadige vervolging, werd het kruis aanvankelijk vermeden, niet alleen vanwege de directe associatie met Christus, maar ook vanwege de beschamende associatie met de terechtstelling van gewone misdadigers.

Symbolen zoals een pauw (symboliseert onsterfelijkheid), een duif, de overwinningspalm van de atleet en een vis, een Grieks acroniem ichtys, uit de belijdenis van Iesus Christos Theou Huios Soter (Jezus Christus, Zoon van God, Verlosser) werden allemaal gebruikt in de vroege dagen van zware vervolging. Maar deze symbolen hielden niet lang stand. In plaats daarvan werd het gekozen symbool niet de vlam van Pinksteren, of de duif van de Heilige Geest, noch de steen van het lege graf; maar een kruis.

Het kruis geaccepteerd
De keuze van het kruis als het symbool van het geloof van de vroege kerk moet worden begrepen tegen de gruwel waarmee kruisiging in de antieke wereld werd beschouwd. Kruisiging lijkt te zijn uitgevonden door de Barbaren aan de rand van de bekende wereld en overgenomen door zowel de Grieken als de Romeinen.

Voor de Romeinen
Toen de Romeinen het overnamen, bewaarden ze het voor criminelen die veroordeeld waren voor moord, rebellie of gewapende overval, als ze ook slaven, buitenlanders of leden van de samenleving waren die als niet-personen werden beschouwd. De kruisiging was zo gruwelijk dat Romeinse burgers waren vrijgesteld, behalve in extreme gevallen van verraad.

Voor de Joden
Als de Romeinen de kruisiging met afschuw beschouwden, deden de Joden dat ook, zij het om een andere reden. Joden maakten geen onderscheid tussen een ‘boom’ en een ‘kruis’, en dus tussen ophangen en kruisiging. Dit betekende dat het kruis afbeeldingen opriep van Deuteronomium 21:23 die zegt dat ‘iedereen die aan een boom hing, onder Gods vloek is’. Kruisiging was voor de Joden een teken van Gods vervloeking en oordeel.

Voor christenen
Het feit dat een kruis ondanks zijn afschuw het christelijke symbool werd en dat christenen, ondanks veel tegenstand en vervolging, weigerden het af te doen ten gunste van iets minder aanstootgevend, kan maar één verklaring hebben, het kruis ontstond in de geest van Jezus zelf.

Laat dat even bezinken.

Jezus en het kruis
De Schrift en specifiek de Evangeliën vertellen ons dat Jezus gedurende zijn hele leven een diep besef van doel had getoond. Van jongs af aan vertelde Hij dat Hij wist dat Hij een missie had. Dit doel, deze missie om Gods eeuwige licht te brengen in de duisternis van onze gevallen wereld (Johannes 1:4-5) moest worden vervuld, ongeacht de kosten.

En dus nam Jezus het spreken over de dood en het kruis over als centraal in zijn missie, in een poging Zijn discipelen voor te bereiden op wat komen ging, in een poging hier zo duidelijk mogelijk over te zijn, vanwege de gruwel waarmee het kruis werd vastgehouden.
‘En Hij begon hun te onderwijzen dat de Zoon des mensen veel moest lijden en verworpen worden door de oudsten en overpriesters en schriftgeleerden en gedood worden en na drie dagen opstaan. En dit woord sprak Hij vrijuit’ (Markus 8:31-32)

Alsof dat nog niet expliciet genoeg is, zien we Jezus, dagen verwijderd van Zijn dood, met Zijn discipelen spreken ter voorbereiding op het Pascha. ‘En toen Jezus al deze woorden geëindigd had, gebeurde het dat Hij tegen Zijn discipelen zei: U weet dat over twee dagen het Pascha is, en dan zal de Zoon des mensen overgeleverd worden om gekruisigd te worden.' (Mattheüs 26:1-2)

Een paar dagen later zit Hij aan zijn laatste maaltijd met zijn discipelen, viert het Pascha, en begint een profetische daad die hen vertelt het kruis in het centrum van hun aanbidding te houden, zelfs na de opstanding (Mattheüs 26:26-29). Om het licht van Gods liefde naar de mensheid te laten schijnen, moest er met de duisternis van de zonde worden omgegaan, en daarom was Jezus van plan aan het kruis te sterven. Het kruis stond centraal in zijn missie.

Type your new text here.

De apostelen en het kruis
Wat betreft de vroege kerk: er wordt vaak beweerd dat in het boek Handelingen de nadruk van de apostelen lag op de opstanding in plaats van op de dood van Jezus. Hoewel het dodelijke nieuws van de opstanding duidelijk levend in hun hart brandde en van de toppen van hun tong rolde, zou het overdreven zijn om te zeggen dat hun boodschap een exclusief opstandingsevangelie was.

Omdat het een opstanding uit de dood is, wordt de betekenis ervan bepaald door de aard van deze dood, en wat deze heeft kwijtgescholden en overwonnen.

Ons baken
Om de kracht en de vloek van de zonde, en als gevolg daarvan de dood, teniet te doen en te overwinnen, koos Jezus de kruisiging om ons de gruwel van onze zonde te openbaren, en deze vervolgens te overwinnen toen Hij uit de dood werd opgewekt. Hij die volmaakt en eeuwig licht is, ervoer duisternis voor jou en voor mij, en er was op dat moment geen grotere duisternis in de wereld dan de verschrikking van de dood aan het kruis.

Wat een God. Wat een Redder. Wat een keus. Wat een liefde.

‘En in gedaante als een mens bevonden, heeft Hij Zichzelf vernederd en is gehoorzaam geworden, tot de dood, ja, tot de kruisdood. Daarom heeft God Hem ook bovenmate verhoogd en heeft Hem een Naam geschonken boven alle naam, opdat in de Naam van Jezus zich zou buigen elke knie van hen die in de hemel, en die op de aarde, en die onder de aarde zijn’ (Filippenzen 2:8-10)

Laten we er met Pasen, in een tijd van grote onrust in onze wereld, aan herinnerd worden dat het kruis altijd het teken en symbool is geweest en altijd zal zijn waarop ons geloof is gericht, dat door de mist van onze tijd schijnt.