Onderdompelen of besprenkelen?

Door Richard van de Ruit

Vele jaren geleden, toen Sue en ik deel uitmaakten van een internationale kerkplant, vroeg een van onze medeoudsten mijn mening over de doop. Hij geloofde dat we in de nieuwe gemeente de kinderdoop moesten toepassen, gebaseerd op wat de Bijbel leert over de gezinsdoop. Ik vroeg hem wat hij dacht van de passages in het Nieuwe Testament, die duidelijk leren dat de doop volgt op berouw en een belijdenis van geloof (geloven) in Jezus. Hij bleef bij zijn standpunt. Helaas praktiseerde deze kerk uiteindelijk zowel de kinderdoop als de volwassendoop¹, wat zeer verwarrend bleek te zijn.

Dit verhaal benadrukt een zeer belangrijk principe in hoe wij de Bijbel benaderen: gebruiken wij vage en onduidelijke passages en praktijken om de duidelijke te interpreteren, of andersom?

Mijn volwassendoop
Toen ik opgroeide in Nederland, in een streng gereformeerde kerk, lieten mijn ouders mij als baby dopen, volgens de gereformeerde traditie. Ik was 18 toen de Heere Jezus mij redde, en het jaar daarop raakte ik er, na het lezen van het Nieuwe Testament, van overtuigd dat ik mij moest laten dopen. Mijn moeder was daar erg boos over, omdat ze vond dat ik mijn opvoeding afwees en zij zich afgewezen voelde. Desondanks liet ik me dat jaar dopen door volledige onderdompeling in, wat ik geloofde, een daad van gehoorzaamheid aan de Heere.

In de loop der jaren heb ik kerkleiders van verschillende denominaties uitgedaagd om zelf de Schrift te onderzoeken om de leer over de kinderdoop te ontdekken. Vooral kerkleiders van Anglicaanse en Protestantse kerken. Ik geloof dat de leer van de Bijbel duidelijk en overtuigend is.

De historische benadering van de doop

Het woord 'doop' is nooit vertaald
Toen het Nieuwe Testament in de belangrijkste Europese talen werd vertaald, stuitten de Engelse vertalers op een uitdaging met betrekking tot de kinderdoop. Het was al een praktijk in de pas opgerichte Anglicaanse kerk, omdat de hervormers, die de Reformatie inluidden, de praktijk van de kinderdoop in de katholieke kerk niet aanvochten. In het Grieks is het woord βάπτισμα. De vertalers vertaalden het woord gewoon helemaal niet, maar namen het op in de Engelse King James vertaling. Probleem opgelost. Het had moeten worden vertaald met "onderdompeling" of "onderdompelen", maar dat zou de traditionele theologische gang van zaken zeker hebben verstoord.

Verbondstheologie
Er was ook een theologisch argument dat door de Hervormers werd gebruikt, en de Nederlandse Hervormde Kerk houdt daar ook nu nog stevig aan vast. Het wordt "Verbondstheologie" genoemd. Men leert dat door de doop van kinderen (baby's/zuigelingen) van gelovige ouders, deze kinderen worden opgenomen in het Nieuwe Verbond. Net als in het Oude Testament lieten de kinderen van gelovige ouders hun zonen besnijden om opgenomen te worden in het Abrahamitische Verbond en als zodanig deel uit te maken van Gods volk. Hoewel dit een eervolle praktijk en leer is, wordt het niet verdedigd door de Schrift.

Hoe zit het met meisjes?
Een andere vraag die uit deze praktijk voortvloeit is: waarom worden meisjesbaby's gedoopt? Onder de wet van het Oude Verbond werden alleen jongens op de achtste dag besneden, en dit gold niet voor meisjes. Als de theologie en de praktijk in overeenstemming zouden zijn met het Oude Testament, zouden meisjes automatisch tot het verbondsvolk worden gerekend omdat zij meisjes zijn. Kinderdoop van meisjes zou dan helemaal niet nodig zijn.

Het Nieuwe Testament leert dat kinderen van gelovige ouders worden opgenomen in Gods verbondsgezin omdat Hij hen rein en heilig acht², totdat de kinderen hun geloof in de Heere Jezus belijden en zich ertoe verbinden Hem te volgen als hun Heer en Redder. De kinderdoop wordt niet als voorwaarde genoemd.

Volledige onderdompeling vs. besprenkeling
Laten we eens kijken naar de terminologie. In de Bijbel betekent dopen het onderdompelen in water (volledige onderdompeling). De praktijk in de traditie van de Gereformeerde Kerk is die van het besprenkelen van druppels water op het voorhoofd van het kind. Dit kan drie keer gebeuren: in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Maar, zoals iemand het botweg uitdrukte, als je een koekje in een kop koffie of thee doopt, neem je geen hete vloeistof in je vingers en sprenkel je die op het koekje - je dompelt het in de vloeistof. De oosters-orthodoxe kerk doopt tenminste door onderdompeling - zij dompelen het kind gewoon drie keer onder water!

Maar wat leert de Bijbel over de doop?

Gezinsdoop
In de vier voorvallen in Handelingen wordt geen melding gemaakt van baby's of kleine kinderen.

• Het gezin van Cornelius (Handelingen 10:44-48): De Heilige Geest viel op allen die het Woord hoorden ... en ze spraken in tongen en maakten God groot. Petrus daagde zijn metgezellen uit over de noodzaak van deze nieuwe gelovigen om zich te laten dopen in water omdat allen de Heilige Geest hadden ontvangen. Er is geen sprake van baby's die aanwezig zijn, in tongen spreken of God loven.
• Het gezin van Lydia (Handelingen 16:14-15): In reactie op Paulus' prediking van het Goede Nieuws opende de Heere Lydia's hart om op de boodschap te reageren. Later werd zij, samen met de leden van haar gezin, gedoopt. Opnieuw, geen vermelding van baby's of kinderen.
• Het gezin van de gevangene uit Filippi (Handelingen 16:29-34): Onder de overtuiging van zonde, door het zien van een buitengewoon wonder, riep de gevangenbewaarder uit: "Wat moet ik doen om gered te worden?" Paulus antwoordde dat hij in Jezus moest geloven om gered te worden, wat ook gold voor alle leden van zijn gezin. Paulus en zijn vrienden bleven de blijde boodschap verkondigen aan de gevangenbewaarder en alle anderen in zijn huis. Alle leden van zijn huis werden gedoopt en vervuld van vreugde - omdat hij en zijn hele familie in God waren gaan geloven. Het is duidelijk dat allen die geloofden werden gedoopt.
• Het gezin van Crispus (Handelingen 18:8): Crispus (de Synagogeheerser) en zijn hele huishouden geloofden in de Heer, en vele Korinthiërs geloofden in de Heer en werden gedoopt.
• Het gezin van Stephanus (1 Korinthe 1:13-17): Paulus doopte het huishouden van Stephanus, maar daar is verder niets over bekend. Het gebeurde duidelijk nadat Paulus de evangelieboodschap aan Stephanus en zijn gezin had verkondigd, want de prediking van het evangelie is Paulus' focus in deze passage.

De kinderdoop kan niet Schriftuurlijk worden verdedigd vanuit de stilte, zoals we kunnen concluderen uit deze passages, aangezien er geen sprake is van baby's of kleine kinderen bij de doop van de leden van bovengenoemde huishoudens.

Wat heeft Jezus bevolen met betrekking tot de doop?
Terugkerend naar de Grote Opdracht van Jezus aan Zijn discipelen in Mattheüs 28:18-20, zegt Hij hen te gaan, alle volken tot discipelen te maken, hen te dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en hen te leren gehoorzamen aan alles wat Hij hun opdroeg. Hier legt Jezus het patroon vast dat moet worden onderwezen en toegepast in de gemeenschap van gelovigen overal ter wereld. De doop is duidelijk het gevolg van het feit dat ongelovigen discipelen (volgelingen) van Jezus worden, in antwoord op de boodschap van het Evangelie.

Het gebruik van de vroege kerk
Toen de mensen Petrus' prediking van de Blijde Boodschap hadden gehoord, waren zij in het hart geraakt, overtuigd van hun zonden en de noodzaak gered te worden, en vroegen zij Petrus en de andere apostelen wat zij nu moesten doen: “Bekeer u en laat ieder van u gedoopt worden in de Naam van Jezus Christus, tot vergeving van de zonden." (Handelingen 2:37-41). Zij die de boodschap van Petrus aanvaardden (geloofden en ernaar handelden) werden gedoopt; waarschijnlijk gebruikten zij daarvoor de vele rituele baden (mikwa) bij de tempel of zelfs de Vijver van Siloam.

De theologie van het dopen – een paar verzen om over na te denken 

• Mattheüs 3:13-14: Romeinen 6:3-4
• Romeinen 6:3-4: “Of weet u niet dat wij allen die in Christus Jezus gedoopt zijn, in Zijn dood gedoopt zijn? Wij zijn dan met Hem begraven door de doop in de dood, opdat evenals Christus uit de doden is opgewekt tot de heerlijkheid van de Vader, zo ook wij in een nieuw leven zouden wandelen.”
• Galaten 3:27: “… Want u allen die in Christus gedoopt bent, hebt zich met Christus bekleed.”
• Efeze 4:5: “… één Heer, één geloof, één doop, …”
• Kolossenzen 2:12: “… U bent immers met Hem begraven in de doop, waarin u ook met Hem bent opgewekt, door het geloof van de werking van God, Die Hem uit de doden heeft opgewekt.”

De doop als een symbool van een begrafenis
Één aspect dat uit deze verzen naar voren komt is dat de doop een begrafenis, een begrafenis symboliseert. De reden hiervoor is dat wanneer iemand zich bekeert van zijn zonden, zijn vertrouwen op Jezus stelt en door Hem wordt vergeven, hij "met Christus sterft" aan zijn oude zondige leven.

Wat moeten we doen met ons oude lichaam dat onderworpen was aan de zonde en dat nu gestorven is? We moeten het begraven! Een paar druppels op iemands hoofd sprenkelen doet dat niet. Volledige onderdompeling in water is echter wel een graf, omdat het water iemand volledig afsluit van het leven. Je hoeft hem maar een paar minuten onder te dompelen en de fysieke dood zal zeker volgen! Iedere gelovige in Jezus is met Hem gestorven en moet met Hem begraven worden om met Hem opgewekt te worden tot nieuw leven!

Iemand verwoordde het als volgt: "Als iemand sterft, strooi je niet zomaar wat aarde op zijn lichaam, maar begraaf je hem in een graf van een meter diep. Op dezelfde manier, als je iemand doopt, sprenkel je niet gewoon wat water op hem, je houdt hem onder water en snijdt hem af van het leven!"

De doop als een getuigenis
Wanneer een nieuwgelovige gehoor geeft aan het bevel van de Heere om zich te laten dopen en dit doet met het getuigenis van de kerkfamilie (en niet te vergeten familieleden en anderen die zijn uitgenodigd), is dit een geweldig getuigenis van een radicale toewijding aan het volgen van Jezus. Het is een mijlpaal in hun relatie met en latere groei in Christus. Wij hebben veel gevallen meegemaakt van christenen die jarenlang stagneerden in hun geloof, maar een doorbraak beleefden toen zij zich lieten dopen. Het wordt vaak gezien als de eerste daad van gehoorzaamheid in de relatie van een gelovige met Jezus. In veel moslimlanden staat alleen al het feit dat men zich laat dopen gelijk aan een radicale verandering van geloof, die zelfs kan leiden tot een doodvonnis. 

Type your new text here.

De goede bedoelingen van de kinderdoop
Een laatste gedachte over de ouders die hun baby's hebben gedoopt: zij handelden volgens de traditie en de leer van de kerk waartoe zij op dat moment behoorden. Hun bedoeling was goed, zij handelden in geloof en deden een openbare belofte ten overstaan van de hele gemeente en andere getuigen, dat zij het kind zouden opvoeden in de wegen van de Heere en de tradities en leringen van de kerk. Maar het onderliggende geloof dat hun actie hun kind op de een of andere manier zou redden en hem of haar zou opnemen in het gezin van God, is niet juist. Alleen de Heere kan mensen redden, maar ouders kunnen zich zeker inzetten om hun kinderen in de juiste richting te leiden.

Door ijverig te zoeken in de Schrift komt een duidelijke leer aan het licht over de doop, wat die inhoudt en hoe die in praktijk moet worden gebracht. Als we zelf willen uitzoeken wat de Bijbel leert over dit (en elk ander) belangrijk onderwerp, moeten we ijverig studeren, met een open geest, en bereid zijn om te veranderen en het patroon te volgen dat de Heere in zijn Woord heeft uiteengezet.

¹ De kinderdoop wordt ook wel paedobaptisme genoemd. De doop van gelovigen is een praktijk die volgt op een persoon die belijdenis van geloof in Jezus heeft afgelegd. Dit kan van jongs af aan zijn, maar meestal wordt het gedaan na de leeftijd van 12 jaar.

² 1 Korinthe 7:14